Tổng thống Mỹ được bầu ra như thế nào?

Tổng thống Mỹ được bầu ra như thế nào?

꧑Từ những ngày đầu lập quốc và thông qua bản Hiến pháp năm 1787, các nhà sáng lập nước Mỹ đã thiết kế nên một kiểu bầu cử Tổng thống Liên bang phải nói là "độc nhất vô nhị", vừa mang tính trực tiếp vừa mang tính gián tiếp.

𓆏Người dân Mỹ (cử tri Mỹ) không trực tiếp bầu ra Tổng thống của họ mà đại diện cử tri (đại cử tri) mới là những người trực tiếp bỏ phiếu bầu Tổng thống. Vai trò của cử tri rất quan trọng, lá phiếu của họ quyết định tỷ lệ cử tri trong từng tiểu bang ủng hộ ứng cử viên.

𓆉Đại cử tri được lựa chọn như thế nào? Trước mỗi kỳ bầu cử, các đảng (thực chất chỉ là Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ) lựa chọn những đảng viên kỳ cựu, có uy tín, trung thành với ứng cử viên Tổng thống của Đảng để làm đại cử tri tại từng tiểu bang.Số lượng đại cử tri tại mỗi tiểu bang bằng với số Thượng nghị sĩ và Hạ nghị sĩ của bang đó cộng lại, mà theo quy định của Hiến pháp Mỹ thì mỗi bang đều có 2 thượng nghị sĩ và ít nhất 1 hạ nghị sĩ, như vậy số đại cử tri tại một tiểu bang ít nhất là 3.

♍Tùy theo số dân tại mỗi tiểu bang mà số lượng hạ nghị sĩ của bang đó khác nhau, đồng nghĩa số phiếu đại cử tri khác nhau. Ví dụ: bang California là bang đông dân nhất hiện nay, do đó có 52 ghế hạ nghị sĩ, cộng với 2 ghế thượng nghị sĩ nên tổng số đại cử tri của bang này là 54. Đặc khu Colombia (thủ đô Washington D.C) được phân bổ 3 phiếu đại cử tri, mặc dù đặc khu này không có đại biểu trong cả thượng viện và hạ viện. Tổng số đại cử tri của 50 bang và Đặc khu Colombia là 538. Để giành chiến thắng trong cuộc đua đến ghế Tổng thống,mỗi ứng cử viên cần đạt ít nhất 270 phiếu đại cử tri.

Quy tắc "Được ăn cả, ngã về không"

Trong một số cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ⭕ trước đây, đã xuất hiện hiện tượng ứng cử viên giành được nhiều phiếu phổ thông nhất nhưng lại thất cử (như cuộc bầu cử Tổng thống năm 2000 giữa 2 ứng cử viên G. Bush và Al Gore; cuộc bầu cử năm 2016 giữa 2 ứng cử viên Hillary Clinton và Donald Trump).

Tại sao lại có điều bất hợp lý này?

♛Cử tri Mỹ không trực tiếp bầu ra Tổng thống; tiếp theo, luật bầu cử ở đại đa số tiểu bang ở Mỹ có một quy định gọi là "Winner-takes-all" - có thể được hiểu là "Được ăn cả ngã về không" như câu thành ngữ tiếng Việt (trừ 2 bang Nebraska và Maine không áp dụng quy tắc này). Quy tắc này có thể hiểu, tại một tiểu bang nào đó, nếu tỷ lệ phiếu cử tri bầu cho đảng D lớn hơn so với tỷ lệ phiếu bầu cho đảng R thì toàn bộ số phiếu đại cử tri của bang đó sẽ thuộc về ứng cử viên của đảng D. Ví dụ: bang California có 54 phiếu đại cử tri, khi diễn ra cuộc bầu cử, tỷ lệ cử tri bầu cho đảng D là 48%, bầu cho đảng R là 47% (5% cho các ứng cử viên còn lại) thì khi đó, toàn bộ 54 phiếu đại cử tri của bang California đều thuộc về ứng cử viên của đảng D.

🌺Sau khi kết thúc cuộc bỏ phiếu tại từng bang, tổng cộng 538 đại cử tri sẽ tập trung tại thủ đô Washington D.C để bỏ phiếu bầu ra Tổng thống (diễn ra vào ngày 6/1 năm kế đó). Vậy có bao giờ đại cử tri mặc dù đại diện cho đảng này lại bỏ phiếu cho ứng cử viên của đảng khác? Điều này chưa từng xảy ra, bởi ở một số bang có luật quy định không cho phép việc này, hơn nữa, đại cử tri của các đảng đã được lựa chọn kỹ lưỡng, trong đó có yêu cầu về sự trung thành. Sau khi được xác nhận kết quả, Tổng thống mới sẽ tuyên thệ nhậm chức tại lưỡng viện Quốc hội vào ngày 20 tháng 1 năm kế sau bầu cử.