Gỡ vướng chính sách để phát triển thêm nhiều công trình xanh

“Phát triển - Chuyển động từ chính sách đến hành động thực tiễn” là chủ đề chính của Phiên toàn thể Tuần lễ Công trình Xanh Việt Nam 2024 diễn ra ngày 4/10 tại Hà Nội. Sự kiện này do phối hợp với UBND TP Hà Nội tổ chức.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Minh Hà cho biết, những năm vừa qua, Việt Nam là một trong số các quốc gia luôn giữ được tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. Cùng với tăng trưởng kinh tế, quá trình đô thị hóa ở Việt Nam cũng diễn ra nhanh với mức tăng bình quân hàng năm trên 1%.

Quá trình tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa nhanh cũng kéo theo những áp lực về nguồn cung tài nguyên, an ninh năng lượng, gia tăng chất thải, tác động đến môi trường và gia tăng các ảnh hưởng tiêu cực do biến đổi khí hậu.

Đứng trước những thách thức toàn cầu và của quốc gia, Việt Nam đã có nhiều chủ trương, chính sách liên quan đến phát triển các công trình sử dụng năng lượng, tài nguyên tiết kiệm, hiệu quả, bảo vệ môi trường, giảm phát thải khí nhà kính, ứng phó với biến đổi khí hậu, chuyển dịch nền kinh tế theo hướng chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, phát triển bền vững.

Thời gian qua, Bộ Xây dựng đã tập trung chỉ đạo thực hiện những nhiệm vụ quan trọng về cơ chế, chính sách; về quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kinh tế kỹ thuật; phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan để tổ chức các hội thảo giới thiệu, phổ biến văn bản, quy chuẩn, tiêu chuẩn, công nghệ mới, vật liệu mới, tổ chức các khóa đào tạo, tăng cường năng lực về tư vấn thiết kế, thi công xây dựng, quản lý vận hành công trình để đáp ứng yêu cầu tiết kiệm năng lượng, công trình xanh cho các địa phương...- Thứ trưởng Phạm Minh Hà chia sẻ.

Tính đến hết quý III/2024, số lượng công trình xanh trên cả nước đạt khoảng 500 công trình với tổng diện tích sàn xây dựng khoảng trên 12 triệu m2. Số lượng công trình xây dựng được chứng nhận công trình xanh, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả hiện nay đã vượt chỉ tiêu đặt ra tại Quyết định số 280/QĐ-TTg ngày 13/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 - 2030 (đến năm 2025 đạt 80 công trình xây dựng; đến năm 2030 đạt 150 công trình xây dựng được chứng nhận công trình xanh, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả).

Ngoài việc tăng nhanh về số lượng, loại hình công trình đạt chứng nhận công trình xanh cũng được mở rộng sang nhiều loại hình công trình, bao gồm cả công trình có vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, việc phát triển công trình xanh ở Việt Nam trong thời gian qua cũng còn gặp nhiều khó khăn, rào cản như thiếu các chứng nhận về vật liệu xanh, vật liệu tiết kiệm năng lượng, thiếu nguồn nhân lực có chất lượng và chuyên môn sâu về công trình xanh, nhận thức của một bộ phận chủ đầu tư, người sử dụng các sản phẩm, dich vụ về công trình xanh còn nhiều hạn chế, khả năng tiếp cận các nguồn vốn xanh cho các dự án công trình xanh hạn chế...

Để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc thúc đẩy phát triển công trình xanh, trong thời gian tới Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành: Nghiên cứu trình Chính phủ ban hành quy định về danh mục dự án xanh trong đó có các dự án công trình xanh; Quy định về danh mục dự án được tiếp cận nguồn tín dụng xanh; Nghiên cứu đề xuất quy định về dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng vào nội dung dự thảo Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong năm 2025.

Đồng thời, Bộ Xây dựng tổ chức triển khai và hướng dẫn các địa phương, doanh nghiệp, chủ đầu tư trong việc áp dụng các tiêu chí công trình xanh trong quá trình đánh giá, phân loại đô thị, phân hạng nhà chung cư, phát triển các dự án nhà ở xã hội theo tiêu chí công trình xanh; Rà soát, sửa đổi QCVN 09:2017/BXD, tiếp tục nghiên cứu xây dựng và đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ thẩm định, công bố các tiêu chuẩn về tiết kiệm năng lượng; nghiên cứu để công bố suất vốn đầu tư cho đầy đủ các loại hình công trình để tạo điều kiện cho các chủ thể xác định chi phí đầu tư xây dựng công trình xanh.

Theo ông Vũ Ngọc Anh - Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường (Bộ Xây dựng), thực tế trong giai đoạn 2014 – 2020, lượng phát thải khí nhà kính quá trình sản xuất vật liệu xây dựng (60,33 triệu tấn lên 95,95 triệu tấn) và quá trình tiêu thụ điện trong tòa nhà (38,01 triệu tấn lên 61,72 triệu tấn) tại Việt Nam đều tăng lên rất cao. Trong bối cảnh đó, Bộ Xây dựng đã vạch ra Kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính trong ngành.

Đơn cử như lĩnh vực sản xuất xi măng, các giải pháp đề ra là tận dụng nhiệt thải phát điện; sử dụng máy nghiền hiệu suất cao; giảm tiêu thụ điện khác; tối ưu hóa quá trình đốt; giảm tỷ lệ clinker trong xi măng bằng việc sử dụng phụ gia khoáng hóa thiên nhiên và chất thải từ các ngành công nghiệp khác; sử dụng chất thải chứa năng lượng làm nhiên liệu thay thế nhiên liệu tự nhiên...

Còn với quá trình vận hành tòa nhà, giải pháp là sử dụng thiết bị làm mát (điều hòa, tủ lạnh) hiệu suất cao; cải tạo, sửa chữa công trình theo hướng giảm phát thải khí nhà kính.

Thực hiện nhiệm vụ được giao tại Nghị định 06/2022/NĐ-CP quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn, Bộ Xây dựng sẽ tiến hành kiểm kê khí nhà kính theo quy định của pháp luật và xây dựng Báo cáo giảm nhẹ phát thải khí nhà kính…

Chia sẻ về xu hướng xây dựng công trình xanh quốc tế, ông Douglas Snyder - Giám đốc Điều hành Hội đồng Công trình xanh Việt Nam cho biết, trên thế giới, số lượng chứng nhận công trình bền vững có sự khác biệt lớn trên toàn cầu, tiêu biểu như châu Phi có Nam Phi với 1.080 công trình, châu Mỹ có Hoa Kỳ với 85.495 công trình, châu Âu có Anh với 18.262 công trình… Nhiều Hội đồng công trình xanh và các quốc gia đã phát triển các hệ thống đánh giá phát thải ròng carbon bằng 0.

 

Tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, số lượng công trình xanh tăng nhanh với sự tăng trưởng mạnh mẽ về chứng nhận công trình xanh, lành mạnh và hiệu quả về tài nguyên; trong đó Hàn Quốc dẫn đầu với 23.776 công trình. Về nguồn tài chính xanh, 75% chủ sở hữu đã áp dụng tài chính xanh với 21 tỷ USD từ trái phiếu xanh được phát hành cho các dự án bất động sản vào năm 2022 tại châu Á - Thái Bình Dương – chuyên gia này dẫn chứng.

Dưới góc nhìn khác, nhiều kiến trúc sư cho rằng, chuyển đổi xanh cần thực hiện từ giải pháp kiến trúc cho công trình xây dựng. Theo Tiến sỹ -  Kiến trúc sư Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, trước đây, chuyển đổi xanh chỉ tập trung cho khu vực đô thị. Ngày nay, nông thôn đã tự do phát triển hỗn loạn và thiếu bài bản, chuyển nhanh từ “xanh” sang “xám”, chuyển đổi xanh ở vùng miền này cũng trở nên quan trọng không kém gì đô thị.

Ông Phan Đăng Sơn cho rằng, chuyển đổi xanh công trình xây dựng cần phải được ráo riết thực hiện bằng những chương trình theo định hướng cụ thể, rõ ràng và có định lượng. Việc đánh giá phải được ràng buộc pháp lý chặt chẽ.

Với công trình, tổ hợp công trình hình thành mới, cần xác định mục tiêu bền vững và cụ thể như lựa chọn khung đánh giá phù hợp; sử dụng công nghệ và sáng tạo; kiểm định, đánh giá liên tục quá trình triển khai; kiểm soát và vận hành kết nối liên hệ.

Còn với công trình, tổ hợp đã hình thành từ trước khi chuyển đổi xanh, cần có sự đánh giá hiện trạng; sử dụng công nghệ và sáng tạo để triển khai. Cần có các bước kiểm soát suốt quá trình triển khai cũng như vai trò mới trong kết nối quy hoạch…

Công trình xanh thì phải thỏa mãn những yếu tố thân thiện môi trường toàn diện hơn kiến trúc xanh. Trong điều kiện tự nhiên, khí hậu, thủy văn các vùng miền rất khác nhau, chịu ảnh hưởng của sự biến đổi khí hậu không giống nhau, bản sắc văn hóa khác nhau, con người lối sống khác nhau thì giải pháp kiến trúc xanh cần gắn chặt điều kiện cụ thể tại những vùng đó.