Bao giờ nền kinh tế Trung Quốc sẽ vượt qua Mỹ?

Thu Hằng (P/v TTXVN tại Berlin) 05:30' - 18/07/2024
BNEWS Kịch bản Trung Quốc vượt Mỹ trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới luôn là vấn đề gây sự chú ý của các nhà hoạch định chính sách và các nhà kinh tế học toàn cầu trong nhiều thập kỷ.
Theo báo Deutsche Welle, tham vọng trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới của Trung Quốc đã bị cản trở bởi đại dịch COVID-19, khủng hoảng bất động sản và tình trạng già hoá dân số. Vì thế, thúc đẩy tăng trưởng là trọng tâm chính của Hội nghị trung ương 3 Khoá XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Kịch bản Trung Quốc vượt Mỹ trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới luôn là vấn đề gây sự chú ý của các nhà hoạch định chính sách và các nhà kinh tế học trong nhiều thập kỷ. Họ bàn luận xem điều gì sẽ xảy ra khi Mỹ - một trong những nền kinh tế năng động và hiệu quả nhất - bị soán ngôi bởi quốc gia châu Á với lực lượng lao động 750 triệu người.

Những dự đoán về thời điểm chính xác nền kinh tế Trung Quốc sẽ giành được “ngôi vương” từ Mỹ ngày càng nhiều hơn, kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008-2009 - “cột mốc” cản trở sự tăng trưởng của Mỹ và châu Âu trong nhiều năm. Trước khi xảy ra cuộc Đại suy thoái, Trung Quốc đã chứng kiến mức tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hàng năm ở ngưỡng hai chữ số trong ít nhất 5 năm. Trong thập kỷ sau cuộc khủng hoảng, nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục tăng trưởng với tốc độ 6-9% mỗi năm, cho đến khi đại dịch COVID-19 xảy ra.

Nhưng đại dịch - với các biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt để chống lại dịch bệnh khiến nền kinh tế suy thoái – không phải là lý do cản trở duy nhất, cường quốc châu Á còn rơi vào tình trạng khủng hoảng bất động sản. Vào thời kỳ đỉnh cao, thị trường bất động sản đóng góp tới 1/3 tăng trưởng kinh tế Trung Quốc. Tuy nhiên, các quy định do Bắc Kinh đưa ra vào năm 2020 đặt ra giới hạn về số nợ mà các nhà phát triển bất động sản có thể vay mượn. Nhiều công ty phá sản, khiến khoảng 20 triệu ngôi nhà chưa hoàn thiện hoặc chưa bán được.

Cùng lúc, quan hệ thương mại giữa Trung Quốc với phương Tây giảm sút cũng làm suy yếu sức tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

 
Kinh tế Trung Quốc đã đạt đỉnh?

Sự thay đổi về vận mệnh của nền kinh tế Trung Quốc thể hiện rõ ràng đến mức một thuật ngữ mới đã xuất hiện cách đây khoảng 1 năm: “Đỉnh Trung Quốc”. Về lý thuyết, thuật ngữ này “ngụ ý” nền kinh tế Trung Quốc đang phải gánh chịu nhiều vấn đề về cơ cấu, chẳng hạn như gánh nặng nợ nần chồng chất, năng suất chậm lại, mức tiêu thụ thấp và dân số già đi.

Những điểm yếu đó, cùng với những căng thẳng địa chính trị và căng thẳng thương mại quốc tế, đã làm dấy lên suy đoán rằng “sự lên ngôi” của nền kinh tế của Trung Quốc có thể bị trì hoãn hoặc không bao giờ xảy ra.

Nhưng chuyên gia Wang Wen của Viện Nghiên cứu Tài chính Trùng Dương thuộc Đại học Nhân dân Trung Quốc nói với DW rằng khái niệm “Đỉnh Trung Quốc” chỉ là một “giai thoại”, đồng thời cho biết thêm, tổng sản lượng kinh tế của Trung Quốc vào năm 2021 đã đạt gần 80% sản lượng của Mỹ.

Ông Wen nhận định miễn là Bắc Kinh duy trì được “sự ổn định bên trong và hòa bình bên ngoài”, nền kinh tế nước này sẽ sớm vượt qua Mỹ. Ông trích dẫn mong muốn của hàng triệu người dân nông thôn Trung Quốc muốn chuyển đến khu vực thành thị, nơi thu nhập và chất lượng cuộc sống được cho là cao hơn nhiều.

Ông nói: “Tỷ lệ đô thị hóa của Trung Quốc chỉ là 65%. Nếu tính ở mức 80% trong tương lai, điều đó có nghĩa là 200 đến 300 triệu người khác sẽ tiến vào khu vực thành thị, tạo ra sự gia tăng lớn trong nền kinh tế thực”.

Tăng trưởng năng suất đã “biến mất”

Tuy nhiên, các nhà kinh tế khác tin rằng các vấn đề làm dấy lên câu chuyện về “Đỉnh Trung Quốc” có thể đã được hình thành trong vài năm. Giáo sư kinh tế Loren Brandt tại Đại học Toronto (Canada), nói với DW: “Nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng quá nhanh vào đầu những năm 2000 nhờ năng suất cao”. Năng suất đóng góp tới khoảng 70% tăng trưởng GDP trong ba thập kỷ cải cách đầu tiên của Trung Quốc, khởi xướng vào năm 1978.

Vị chuyên gia về kinh tế Trung Quốc này cho biết thêm: “Sau cuộc khủng hoảng tài chính, tăng trưởng năng suất đã biến mất. Hiện tại, có thể chỉ bằng 1/4 so với trước năm 2008”.

Những nhà quan sát chuyên về Trung Quốc đã từng hy vọng rằng hội nghị quan trọng của Đảng Cộng sản Trung Quốc trong tuần này sẽ đề xuất các biện pháp kích thích lớn, để giải quyết nhiều trở ngại kinh tế ngắn hạn. Nhưng giờ đây họ cho rằng thay vào đó, Bắc Kinh sẽ nhắm mục tiêu tăng trưởng trong một số lĩnh vực nhất định, như công nghệ tiên tiến và công nghệ xanh, đồng thời thúc đẩy tăng lương hưu và khuyến khích khu vực tư nhân.

Giáo sư Brandt nói: “Đây là một nền kinh tế đã đầu tư rất lớn [vào nghiên cứu và phát triển], con người và cơ sở hạ tầng hạng nhất, nhưng nó lại không được tận dụng theo cách giúp duy trì tăng trưởng trong nền kinh tế”.

Trung Quốc có phải là Nhật Bản mới?

Điều lo ngại lớn nhất là nền kinh tế Trung Quốc có khả năng đi theo “vết xe đổ” của Nhật Bản. Sau Thế chiến thứ hai, Nhật Bản đã trở thành một kỳ tích kinh tế, được đánh dấu bằng nhiều thập kỷ tăng trưởng cao, nhờ tăng trưởng từ thị trường chứng khoán và bất động sản khổng lồ.

Vào thời kỳ đỉnh cao, Nhật Bản được một số nhà kinh tế dự đoán sẽ vượt Mỹ trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới. Sau đó vào năm 1992, bong bóng tài chính bất ngờ vỡ, vận may mất đi và nền kinh tế Nhật Bản rơi vào tình trạng suy thoái. Kể từ đó, Nhật Bản đã không thể bù đắp được mức tăng trưởng đã mất trong nhiều thập kỷ.

Trong khi đó, các nhà kinh tế Trung Quốc chỉ ra rằng sản lượng công nghiệp của nước này lớn hơn của Mỹ. Tốc độ tăng trưởng GDP năm ngoái ở mức 5,2%, cao hơn gấp đôi tốc độ tăng trưởng của Mỹ. Nền kinh tế của quốc gia châu Á này đã vượt qua Mỹ vào năm 2016 khi tính theo sức mua tương đương (PPP).

Ông Wang kết luận: “Trong 45 năm qua, sự phát triển của Trung Quốc đã phải đối mặt với nhiều vấn đề kinh tế. Nhưng so với cuộc suy thoái cách đây 30 năm, khoản nợ cao cách đây 20 năm và cuộc khủng hoảng nhà ở 10 năm trước, thì vấn đề hiện tại chưa phải là nghiêm trọng nhất”.

Tin liên quan

Tin cùng chuyên mục